Cara Jieun Kalimah Dina Diajar Disukun Dilalandian Dihandap Ditukang

by ADMIN 69 views

Bubuka

Diajar basa Sunda memang pikaresepeun, guys! Salah sahiji aspék penting dina diajar basa Sunda nyaéta ngawangun kalimah anu merenah. Dina artikel ieu, urang bakal ngabahas kumaha cara jieun kalimah anu bener, utamana dina diajar disukun dilalandian dihandap ditukang. Ieu téh penting pisan pikeun ngahindarkeun kasalahan dina tata basa sarta ngaronjatkeun kamampuh urang dina komunikasi basa Sunda. Jadi, hayu urang ngamimitian!

Naon Ari Disukun, Dilalandian, jeung Ditukang?

Sateuacan urang leuwih jauh, penting pikeun urang ngartos heula naon ari disukun, dilalandian, jeung ditukang. Dina basa Sunda, istilah ieu ngarujuk kana prosés ngarobah kecap ku cara nambahan rarangken (imbuhan) di hareup (disukun), di tengah (dilalandian), atawa di tukang (ditukang). Rarangken ieu boga fungsi pikeun ngarobah harti kecap dasarna. Ku kituna, ku cara diajar ieu, urang bisa nyieun rupa-rupa kalimah kalayan harti anu béda-béda.

Disukun (rarangken hareup) nyaéta imbuhan anu ditambahan di hareupeun kecap dasar. Contona, rarangken "nga-" dina kecap "gawa" jadi "ngagawa".

Dilalandian (rarangken tengah) nyaéta imbuhan anu diselapkeun di tengah kecap dasar. Contona, rarangken "-ar-" dina kecap "datang" jadi "dararatang".

Ditukang (rarangken tukang) nyaéta imbuhan anu ditambahan di tukangeun kecap dasar. Contona, rarangken "-an" dina kecap "baca" jadi "bacaan".

Ku ngartos konsep ieu, urang bakal leuwih gampang dina jieun kalimah anu bener tur merenah dina basa Sunda. Urang ogé bisa leuwih éksprésif dina ngagunakeun basa Sunda pikeun komunikasi sapopoé.

Pentingna Diajar Disukun, Dilalandian, jeung Ditukang

Diajar disukun, dilalandian, jeung ditukang téh penting pisan dina basa Sunda sabab rarangken ieu ngarobah harti kecap dasar. Ku kituna, lamun urang teu ngartos kana ieu, urang bisa salah dina ngagunakeun kecap atawa kalimah. Contona, kecap "baca" bakal boga harti anu béda lamun ditambahan rarangken jadi "maca", "dibaca", atawa "bacaan".

Salaku tambahan, diajar ieu ogé ngabantu urang dina ngaronjatkeun kamampuh basa Sunda urang. Urang bakal leuwih lancar dina nyusun kalimah, leuwih beunghar dina kosakata, jeung leuwih paham kana naskah-naskah basa Sunda. Ku kituna, ieu téh modal anu penting pisan pikeun urang anu hayang mahér dina basa Sunda.

Jadi, tong disepelekeun nya, guys, diajar disukun, dilalandian, jeung ditukang ieu. Ieu téh konci pikeun urang bisa ngagunakeun basa Sunda kalayan bener tur merenah. Ayeuna, hayu urang bahas leuwih jero ngeunaan kumaha cara jieun kalimah ngagunakeun rarangken-rarangken ieu.

Kumaha Jieun Kalimah Ngagunakeun Disukun

Disukun, sakumaha anu geus disebutkeun tadi, nyaéta rarangken anu ditambahan di hareupeun kecap dasar. Rarangken disukun anu umum dipaké dina basa Sunda di antarana nyaéta "nga-", "di-", "ka-", "pa-", jeung "pi-". Unggal rarangken ieu boga fungsi jeung harti anu béda-béda. Ku kituna, urang kudu taliti dina milih rarangken anu cocog pikeun kecap dasar anu dimaksud.

Ngagunakeun Rarangken "Nga-"

Rarangken "nga-" umumna dipaké pikeun ngawangun kecap pagawéan (verba). Rarangken ieu boga harti ngalakukeun hiji pagawéan. Contona:

  • Kecap dasar: Baca
  • Ditambahan rarangken "nga-": Ngabaca (hartina: keur maca)
  • Conto kalimah: "Abdi keur ngabaca buku." (Hartina: Kuring keur maca buku.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Tulis
  • Ditambahan rarangken "nga-": Nulis (hartina: keur nulis)
  • Conto kalimah: "Manéhna keur nulis surat." (Hartina: Manéhna keur nulis surat.)

Ku ngagunakeun rarangken "nga-", urang bisa nyieun kalimah anu ngébréhkeun hiji tindakan atawa pagawéan anu keur dilakukeun. Ieu penting pisan dina ngawangun kalimah aktif dina basa Sunda.

Ngagunakeun Rarangken "Di-"

Rarangken "di-" umumna dipaké pikeun ngawangun kecap pagawéan pasif. Rarangken ieu nuduhkeun yén hiji pagawéan keur ditarima atawa dipilampah ku hiji objék. Contona:

  • Kecap dasar: Baca
  • Ditambahan rarangken "di-": Dibaca (hartina: dibaca)
  • Conto kalimah: "Buku éta dibaca ku kuring." (Hartina: Buku éta dibaca ku kuring.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Pénta
  • Ditambahan rarangken "di-": Dipénta (hartina: dipénta)
  • Conto kalimah: "Artosna tos dipénta kamari." (Hartina: Artosna geus dipénta kamari.)

Ngagunakeun rarangken "di-" penting pisan pikeun ngawangun kalimah pasif dina basa Sunda. Kalimah pasif ieu sering dipaké pikeun ngébréhkeun hiji tindakan tanpa kudu nyebutkeun saha anu ngalakukeunnana.

Ngagunakeun Rarangken "Ka-"

Rarangken "ka-" boga sababaraha fungsi, di antarana ngawangun kecap sipat (adjektiva) atawa kecap pagawéan. Dina kecap sipat, rarangken ieu nuduhkeun hiji kaayaan atawa sifat. Dina kecap pagawéan, rarangken ieu bisa nuduhkeun pagawéan anu teu kahaja. Contona:

  • Kecap dasar: Sieun
  • Ditambahan rarangken "ka-": Kasieun (hartina: kasieun)
  • Conto kalimah: "Abdi kasieun ku gelap." (Hartina: Kuring kasieun ku gelap.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Tincak
  • Ditambahan rarangken "ka-": Katincak (hartina: katincak)
  • Conto kalimah: "Suku abdi katincak ku batur." (Hartina: Suku kuring katincak ku batur.)

Ngagunakeun rarangken "ka-" ngamungkinkeun urang pikeun ngébréhkeun rupa-rupa kaayaan atawa kajadian anu teu kahaja. Ieu nambihan kekayaan éksprési dina basa Sunda urang.

Ngagunakeun Rarangken "Pa-" jeung "Pi-"

Rarangken "pa-" jeung "pi-" umumna dipaké pikeun ngawangun kecap barang (nomina) atawa kecap sipat. Rarangken "pa-" sering nuduhkeun jalma anu mibanda hiji sifat atawa pagawéan, sedengkeun rarangken "pi-" sering nuduhkeun tempat atawa alat. Contona:

  • Kecap dasar: Guru

  • Ditambahan rarangken "pa-": Paguru (hartina: guru)

  • Conto kalimah: "Pa Udin téh paguru di sakola éta." (Hartina: Pa Udin téh guru di sakola éta.)

  • Kecap dasar: Émbaran

  • Ditambahan rarangken "pi-": Piémbaraan (hartina: piémbaraan)

  • Conto kalimah: "Ieu téh piémbaraan kanggo sadayana." (Hartina: Ieu téh piémbaraan kanggo sadayana.)

Ku ngagunakeun rarangken "pa-" jeung "pi-", urang bisa ngawangun kecap-kecap anyar anu mibanda harti anu spésifik. Ieu ngabantu urang dina ngébréhkeun gagasan kalayan leuwih tepat.

Kumaha Jieun Kalimah Ngagunakeun Dilalandian

Dilalandian nyaéta rarangken anu diselapkeun di tengah kecap dasar. Rarangken dilalandian anu umum dipaké dina basa Sunda nyaéta "-ar-", "-um-", "-in-", jeung "-al-". Rarangken ieu ngarobah harti kecap dasar kalayan cara anu unik. Jadi, hayu urang diajar kumaha cara ngagunakeunana dina kalimah.

Ngagunakeun Rarangken "-ar-"

Rarangken "-ar-" umumna dipaké pikeun nuduhkeun loba atawa jamak. Rarangken ieu diselapkeun di tengah kecap dasar, biasana sanggeus konsonan kahiji. Contona:

  • Kecap dasar: Budak
  • Ditambahan rarangken "-ar-": Barudak (hartina: budak-budak)
  • Conto kalimah: "Barudak keur ulin di buruan." (Hartina: Budak-budak keur ulin di buruan.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Lumpat
  • Ditambahan rarangken "-ar-": Lalumpatan (hartina: lulumpatan)
  • Conto kalimah: "Maranehna lalumpatan di lapang." (Hartina: Maranehna lulumpatan di lapang.)

Ngagunakeun rarangken "-ar-" ngamungkinkeun urang pikeun ngébréhkeun jumlah anu loba atawa hiji tindakan anu dilakukeun ku loba jalma. Ieu penting pisan dina ngawangun kalimah anu jelas tur tepat.

Ngagunakeun Rarangken "-um-"

Rarangken "-um-" umumna dipaké pikeun ngawangun kecap pagawéan anu nuduhkeun hiji pagawéan anu keur lumangsung atawa hiji sifat. Rarangken ieu diselapkeun di antara konsonan kahiji jeung vokal kahiji dina kecap dasar. Contona:

  • Kecap dasar: Geter
  • Ditambahan rarangken "-um-": Gumeter (hartina: gumeter)
  • Conto kalimah: "Leungeun abdi gumeter kusabab tiris." (Hartina: Leungeun kuring gumeter kusabab tiris.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Gede
  • Ditambahan rarangken "-um-": Gumede (hartina: gumede)
  • Conto kalimah: "Tong sok gumede, da teu alus." (Hartina: Tong sok gumede, da teu alus.)

Ku ngagunakeun rarangken "-um-", urang bisa ngébréhkeun hiji kaayaan atawa pagawéan kalayan leuwih rinci. Ieu ngabantu urang dina ngawangun kalimah anu leuwih éksprésif.

Ngagunakeun Rarangken "-in-" jeung "-al-"

Rarangken "-in-" jeung "-al-" teu pati sering dipaké dina basa Sunda sapopoé, tapi penting pikeun dipikanyaho. Rarangken "-in-" sering kapanggih dina sastra atawa basa Sunda buhun, sedengkeun rarangken "-al-" umumna kapanggih dina kecap-kecap serapan tina basa Arab. Contona:

  • Kecap dasar: Putra

  • Ditambahan rarangken "-in-": Pinutra (hartina: pinunjul)

  • Conto kalimah: "Anjeunna téh pinutra di sakolana." (Hartina: Anjeunna téh pinunjul di sakolana.)

  • Kecap dasar: Hasil

  • Ditambahan rarangken "-al-": Alhasil (hartina: ahirna)

  • Conto kalimah: "Alhasil, urang bisa ngaréngsékeun pagawéan ieu." (Hartina: Ahirna, urang bisa ngaréngsékeun pagawéan ieu.)

Sanajan rarangken ieu teu sering dipaké, tapi ku apal kana rarangken "-in-" jeung "-al-", urang bisa leuwih ngartos kana rupa-rupa kecap dina basa Sunda. Ieu ogé nambihan kamampuh urang dina maca jeung ngartos naskah-naskah basa Sunda.

Kumaha Jieun Kalimah Ngagunakeun Ditukang

Ayeuna, hayu urang ngaléngkah kana ditukang, nyaéta rarangken anu ditambahan di tukangeun kecap dasar. Rarangken ditukang anu umum dipaké dina basa Sunda di antarana nyaéta "-an", "-eun", "-keun", jeung "-na". Saperti rarangken séjénna, rarangken ditukang ieu ogé boga fungsi jeung harti anu béda-béda.

Ngagunakeun Rarangken "-an"

Rarangken "-an" boga rupa-rupa fungsi, di antarana ngawangun kecap barang (nomina) atawa kecap sipat (adjektiva). Rarangken ieu bisa nuduhkeun hiji hasil pagawéan, hiji tempat, atawa hiji kaayaan. Contona:

  • Kecap dasar: Baca
  • Ditambahan rarangken "-an": Bacaan (hartina: bacaan)
  • Conto kalimah: "Buku ieu pinuh ku bacaan anu pikaresepeun." (Hartina: Buku ieu pinuh ku bacaan anu pikaresepeun.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Ulin
  • Ditambahan rarangken "-an": Ulinan (hartina: ulinan)
  • Conto kalimah: "Di buruan aya loba ulinan." (Hartina: Di buruan aya loba ulinan.)

Ngagunakeun rarangken "-an" ngamungkinkeun urang pikeun ngawangun kecap-kecap anyar anu boga harti anu leuwih spésifik. Ieu penting pisan dina ngawangun kalimah anu jelas tur rinci.

Ngagunakeun Rarangken "-eun"

Rarangken "-eun" umumna dipaké pikeun ngawangun kecap sipat (adjektiva) anu nuduhkeun hiji sifat anu patali jeung kecap dasarna. Rarangken ieu sering nuduhkeun yén hiji hal téh pantes atawa bisa pikeun hiji tindakan. Contona:

  • Kecap dasar: Dahar
  • Ditambahan rarangken "-eun": Dahareun (hartina: dahareun)
  • Conto kalimah: "Ieu téh dahareun kanggo siang." (Hartina: Ieu téh dahareun kanggo siang.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Inum
  • Ditambahan rarangken "-eun": Inumeun (hartina: inumeun)
  • Conto kalimah: "Cai téh inumeun pisan dina cuaca panas." (Hartina: Cai téh inumeun pisan dina cuaca panas.)

Ngagunakeun rarangken "-eun" ngamungkinkeun urang pikeun ngébréhkeun sifat-sifat anu patali jeung hiji tindakan atawa kaayaan. Ieu ngabantu urang dina ngawangun kalimah anu leuwih deskriptif.

Ngagunakeun Rarangken "-keun"

Rarangken "-keun" umumna dipaké pikeun ngawangun kecap pagawéan (verba) transitif, nyaéta kecap pagawéan anu merlukeun objék. Rarangken ieu nuduhkeun yén hiji tindakan dilakukeun ka hiji objék. Contona:

  • Kecap dasar: Bawa
  • Ditambahan rarangken "-keun": Bawakeun (hartina: bawakeun)
  • Conto kalimah: "Bawakeun buku éta ka dieu." (Hartina: Bawakeun buku éta ka dieu.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Pasih
  • Ditambahan rarangken "-keun": Pasihkeun (hartina: pasihkeun)
  • Conto kalimah: "Pasihkeun artosna ka anjeunna." (Hartina: Pasihkeun artosna ka anjeunna.)

Ngagunakeun rarangken "-keun" penting pisan pikeun ngawangun kalimah aktif transitif dina basa Sunda. Kalimah transitif ieu sering dipaké pikeun ngébréhkeun hiji tindakan anu dilakukeun ka hiji objék kalawan jelas.

Ngagunakeun Rarangken "-na"

Rarangken "-na" boga fungsi pikeun nuduhkeun milik atawa kagungan. Rarangken ieu sarua jeung kecap "-nya" dina basa Indonésia. Rarangken ieu ditambahan langsung kana kecap barang (nomina). Contona:

  • Kecap dasar: Buku
  • Ditambahan rarangken "-na": Bukuna (hartina: bukunya)
  • Conto kalimah: "Bukuna aya di méja." (Hartina: Bukunya aya di méja.)

Conto séjén:

  • Kecap dasar: Imah
  • Ditambahan rarangken "-na": Imahna (hartina: imahnya)
  • Conto kalimah: "Imahna geulis pisan." (Hartina: Imahnya geulis pisan.)

Ngagunakeun rarangken "-na" ngamungkinkeun urang pikeun ngébréhkeun milik atawa kagungan kalawan singget tur jelas. Ieu penting pisan dina komunikasi sapopoé.

Tips Tambahan Dina Jieun Kalimah Basa Sunda

Salian ti ngartos kana disukun, dilalandian, jeung ditukang, aya sababaraha tips tambahan anu bisa mantuan urang dina jieun kalimah basa Sunda anu bener tur merenah:

  1. Perhatikeun Tata Basa: Basa Sunda boga tata basa anu béda jeung basa Indonésia. Contona, dina basa Sunda, adjectiva (kecap sipat) umumna ditempatkeun sanggeus nomina (kecap barang). Ku kituna, urang kudu taliti dina nempatkeun kecap-kecap dina kalimah.
  2. Gunakeun Kosakata anu Merenah: Basa Sunda boga rupa-rupa tingkatan basa, ti mimiti basa loma (kasar) nepi ka basa hormat (halus). Pilih kosakata anu merenah pikeun situasi jeung jalma anu diajak nyarita.
  3. Latihan Rutin: Cara anu pangalusna pikeun mahér dina basa Sunda nyaéta latihan rutin. Coba jieun kalimah unggal poé, boh dina tulisan boh dina obrolan.
  4. Baca jeung Dengekeun: Baca buku, koran, atawa artikel dina basa Sunda. Dengekeun musik, podcast, atawa obrolan dina basa Sunda. Ieu bakal ngaronjatkeun kosakata jeung pamahaman urang kana basa Sunda.
  5. Ulah Sieun Salah: Nu penting dina diajar basa téh nyaéta prakték. Ulah sieun salah dina nyieun kalimah. Malah, kasalahan téh bagian tina prosés diajar. Tiap kasalahan bisa jadi pelajaran pikeun urang.

Kacindekan

Tah, kitu guys, pedaran ngeunaan kumaha cara jieun kalimah dina diajar disukun dilalandian dihandap ditukang. Muga-muga artikel ieu bisa mantuan urang dina ngaronjatkeun kamampuh basa Sunda. Diajar basa Sunda téh pikaresepeun, asal urang daék latihan jeung teu sieun salah. Jadi, hayu urang terus diajar basa Sunda sangkan basa urang tetep hirup jeung mekar.

Mangga, wilujeng diajar basa Sunda!